شب هاي ماه مبارک رمضان ـ ماه رحمت وامان وماه نزول قرآن ـ فرصت مناسبي براي مذاکرات علمي وخوشه چيني از محضر عالمان بزرگوار است. شماري از فضلا همچون سال هاي گذشته در شب هاي اين ماه نزد آيت الله العظمي سيد صادق شيرازي دام ظله مي روند واز مطالب علمي ونکات قرآني وفقهي واصولي ايشان بهره مي برند.

در شب دوم پرسش ها و فروع فقهي متعددي مورد بحث و مناقشه قرار گرفت. از جمله آن که يکي از فضلا از آيت الله العظمي سيد صادق شيرازي دام ظله پرسيد: نوعي چسب وجود دارد که روي بدن انسان چسبانده مي شود و اشتهاي انسان را به آب و غذا از ميان مي برد. استفاده از اين چسب براي روزه دار چه صورتي دارد؟

معظم له پاسخ دادند: اين خلاف حکمت روزه است، نه اصل روزه، لذا روزه را باطل نمي کند. خداي متعال نماز را براي ذکر و يادکرد خود تشريع فرموده است. چنان که مي فرمايد: «وَأَقِمِ الصَّلَاةَ لِذِکْرِي؛(1) و نماز را براي يادکرد من به پا دار» حال اگر فکر نمازگزار هنگام نماز دائما اين طرف و آن طرف باشد و حضور قلب و ذهن نداشته باشد نمازش صحيح است ولي در صحيفه اعمالش ثبت نمي شود؛ يعني به واسطه آن نماز به او پاداش داده نمي شود.

هم چنين است کسي که در گرماي طاقت فرسا روزه گرفته است ولي تمام روز را زير کولر و خنک کننده ها مي گذراند تا احساس تشنگي نکند.

حکمت روزه و فلسفه تشريع آن در روايات شريفه چنين آمده است: هشام بن الحکم مي گويد: از ابوعبدالله امام جعفر صادق عليه السلام درباره علت روزه پرسيدم: فرمود: علت تشريع روزه آن است که فقير و غني يک شکل و يکسان شوند. زيرا انسان دارا هر چه بخواهد به دست مي آورد و لذا هيچ گاه احساس گرسنگي نمي کند تا بر تهي دست مهر آورد. لذا خداي متعال اراده فرموده است آفريده هايش يکدست شوند و ثروتمندان نيز درد گرسنگي و تشنگي را بچشند تا بر ضعيفان رقت کنند و بر گرسنگان رحمت آورند.(2)

از مرجع عالي قدر سؤال شد: آيا مولايمان حضرت بقية الله الاعظم عجل الله تعالي فرجه الشريف از زمان ظهور شريف خود آگاهند؟ ايشان فرمودند: آري بي شک آگاهند. بسياري از روايات متواتر گوياي اين معناست که امام به اذن خداي متعال از همه چيز آگاه است و اين شامل زمان ظهور باهرالنور ايشان نيز مي شود. البته فراموش نکنيم که قرآن کريم مي فرمايد: «يَمْحُو اللّهُ مَا يَشَاء وَيُثْبِتُ وَعِندَهُ أُمُّ الْکِتَابِ؛(3) خدا هر چه را بخواهد محو يا اثبات مي کند و ام الکتاب نزد اوست».

براي آگاهي بيشتر در خصوص علم امام، کتاب «مصابيح الانوار في حل مشکلات الاخبار» نوشته مرحوم سيد شُبّر بهترين منبع و کمک کننده است. موضوع علم امام درياي ژرفي است که عقول ما از درک عمق و ژرفاي آن ناتوان است.

در ادامه بحث از ايشان سؤال شد: احاطه علم امام به هر چيز، شامل علم ايشان به زمان شهادتشان هم مي شود. با اين حال چرا امامان از جانشان دفاع نمي کنند و به دور کردن خطر از خود نمي پردازند؟

معظم له فرمودند: زيرا نزد ائمه صلوات الله عليهم اجمعين بقاي دين از هر چيز ديگري مهم تر است.

يکي از فضلا پرسيد: وقتي روزه دار در ماه مبارک رمضان قصد کند روزه اش را بشکند ولي به هر دليل موفق به افطار نشود علما در اين جا معتقد به بطلان روزه چنين کسي هستند. حکمت اين سخن چيست؟

ايشان فرمودند: وقتي روزه دار از خوردن و آشاميدن و مفطرات خودداري مي ورزد، اين خودداريِ او لحظه به لحظه ناشي از نيت صوم است. اما در مثال پيش گفته، کسي که قصد مي کند روزه اش را بشکند ولي به هر دليل موفق به اين کار نمي شود، نخوردن و نياشاميدن او ناشي از نيت صوم نيست.

سؤال شد: آيا گفتن «السلام عليک يا أباعبدالله الحسين» و مانند آن در نماز جايز است؟

فرمودند: در نمازهاي واجب مخاطب قرار دادن غير خدا جايز نيست جز جايي که دليل جداگانه داشته باشيم و آن مخاطب قرار دادن پيامبر است: «السلام عليک ايها النبي ورحمة الله وبرکاته» بله مي توان به جاي آن چنين گفت: «السلام علي الحسين»؛ يعني صيغه سلام را به صيغه دعا بياوريم، نه خطاب؛ زيرا بر زبان آوردن هر چيزي جز قرآن و دعا و ذکر در نماز جايز نيست.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1) طه، آيه14.

2)علل شرايع، ج2، ص378 (باب 108 ـ العلة التي من أجلها...، حديث 2).

3)رعد، آيه 39.