در روز یکشنبه ۱۳ شوال المکرم ۱۴۴۳ق (۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۱) یکی دیگر از سلسله نشست های علمی روزانه مرجع عالیقدر آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی دام ظله با علما، فضلا و عموم مؤمنان در بیت مرجعیت شهر مقدس قم برگزار شد.
مشروح مطالب مطرح شده در این جلسه به شرح زیر است:
سؤال: اگر شخصی در شهر خود خانه دارد و در شهر دیگر هم چون گاهی به آنجا می رود، خانه ای می خرد، آیا به خانه دوم خمس تعلق می گیرد؟
جواب: اگر در حد شأن او باشد، یعنی چنانچه مردم بفهمند که او خانه دوم خریده تعجب نکنند، در این صورت خمس ندارد، لکن اگر بیش از شأن او باشد، باید خمس آن را بپردازد، زیرا دلیلی که فرموده است الخمس بعد المؤونة، مؤونۀ در حد شأن را شامل می شود و شأن در دلیلی نیامده است، لکن تسالم فقها بر آن است. بله، چنانچه شخص مال خود را در امور خیر و مستحبات مانند اطعام فقرا و زیارت مشاهد مشرفه صرف کند، اگرچه بیش از مقدار شأن باشد، جماعتی فرموده اند خمس به آن تعلق نمی گیرد که نظر بنده هم همین است، زیرا اگرچه از نظر عرف عام بیش از مقدار مصرف شده مؤونه حساب نشود، اما از نظر عرف متشرعه مؤونه است؛ البته جماعتی هم گفته اند خمس دارد.
سؤال: اگر مؤونه از مؤونه بودن خارج شود، خمس به آن تعلق می گیرد؟
جواب: بله زیرا مؤونه مادامی که فعلیت داشته باشد، خمس ندارد، زیرا ظاهر دلیل الخمس بعد المؤونه این است که مؤونه فعلی باشد نه اینکه صرف حدوث مؤونه بودن موجب سقوط خمس شود.
سؤال: اگر در اثناء غسل جنابت حدث اصغر از غسل کننده سر بزند، موجب بطلان غسل می گردد؟
جواب: جماعتی از فقها که به نظر می رسد تام باشد فرموده اند با صدور حدث اصغر غسل باطل نمی شود، زیرا دلیلی نداریم که حدث اصغر طهارت کبری را باطل می کند و اگر شک در بطلان هم بشود، اصل عدم آن است. بله اگر حدث اصغر صادر شود، بعد از غسل باید وضو بگیرد و خود غسل به تنهایی کفایت از وضو نمی کند. البته وضو قبل یا بعد از غسل جنابت حرام و بدعت است، اما در این مورد که حدث اصغر از او صادر شده باید وضو بگیرد.
سؤال: قرآن کریم در رابطه اوصاف متقین ابتدا ایمان به غیب را ذکر فرموده و بعد یقین به آخرت را ذکر می کند وجه آن چیست با اینکه آخرت هم از مصادیق غیب است؟
جواب: این ذکر خاص بعد از ذکر عام است که در قرآن کریم و نهج البلاغه و صحیفه سجادیه بسیار وجود دارد و از بلاغت و فصاحت است.
سؤال: تقسیم ارث بین خواهر و برادر امی چگونه است؟
جواب: نسب به برادر و خواهر ابوینی یا ابی، برادر دو برابر خواهر ارث می برد، اما در برادر و خواهر امی به طور متساوی ارث می برند که در قرآن از آن ها به کلاله تعبیر شده است: «و ان کان رجل یورث کلاله او امراة و له اخ او اخت فلکل واحد منهما السدس».
سؤال: مقصود از معرفت حق ائمه علیهم السلام که در روایات وارد شده است چیست؟
جواب: مقصود معرفت به امامت ائمه علیهم السلام است و در برخی از روایات تفسیر شده به اینکه آن امام را مفترض الطاعة بداند. اما نسبت به حضرت معصومه سلام الله علیها که در روایت منسوب به حضرت رضا علیه السلام وارد شده است «من زارها عارفاً بحقها فله الجنة» و شاید بالاترین تعبیری که درباره ایشان گفته شده همین روایت باشد، باید معنا و توجیه دیگری بگوییم، زیرا که ایشان مقام امامت نداشتند، لکن تالی تلو چهارده معصوم هستند.
سؤال: مقصود از حق تقاته در آیه شریفه «اتقوا الله حق تقاته» چیست؟ و آیا حق تقاته را فقط ائمه علیهم السلام دارند؟
جواب: تقوا مراتب دارد. یک مرتبه از تقوا انجام واجبات و ترک محرمات است و مرتبه بالاتر انجام مستحبات و ترک مکروهات است. حق تقاته، یعنی حق تقوای الهی. امر در این آیه شریفه متوجه همه است و شرط اوامر الهی این است که قدرت و استطاعت باشد. لذا هرکس در حد توان و قدرت خود می تواند تقوای حق تقات الله داشته باشد. بله، بدون شک معصومان علیهم السلام بالاترین مرتبه و درجه حق تقاته را دارند.
سؤال: اگر شخصی احتمال می دهد که وضو گرفته، اما یقین ندارد، آیا می تواند با این حال وارد نماز بشود؟ و در صورت عدم جواز اگر وارد نماز شود و بعد معلوم شود وضو داشته است، نمازش صحیح است؟
جواب: خیر. برای ورود به نماز احراز طهارت لازم است، اگرچه این احراز تعبدی باشد؛ مثل اینکه استصحاب وضو کند. و چنانچه بدون علم به طهارت هرچند این علم به استصحاب باشد، وارد نماز بشود و بعد معلوم شود که طهارت داشته است، در این صورت نمازش صحیح است و احتیاج به اعاده ندارد و چنانچه قصد قربت از او متمشی شده باشد و حتی اگر یقین به عدم طهارت دارد و با این حال وارد نماز بشود و بعد معلوم شود طهارت داشته، چنانچه با قصد قربت منافات نداشته باشد، نمازش صحیح است.
سؤال: اگر فرزندی متمول نان خور پدر فقیر باشد، آیا بر فرزند واجب است که زکات فطریه خودش را بدهد؟
جواب:خیر، زیرا اطلاق من یعول که در روایات وارد شده است، شامل این فرزند هم می شود.
سؤال: ملاک صدق وطن چیست تا شخص نماز را تمام بخواند؟
جواب: مرحوم حاج آقا رضا همدانی فرموده اند در ادله، عنوان وطن وجود ندارد و لذا لازم نیست حول این عنوان بحث شود، بلکه آنچه که در ادله آمده است عنوان سفر و مسافر است. پس هرجا بر شخص عنوان مسافر صدق شود، باید نماز را قصر خوانده و هرجا بر شخص عنوان مسافر صدق نشود، واجب است نماز را تمام بخواند؛ اگرچه آن شهری که در آن است وطن او به حساب نیاید. همچنین اگر شخصی از وطن خود که سال ها زادگاه یا محل سکونت او بوده است، هجرت کند، چنانچه اعراض از آن شهر کرده باشد، از وطن بودن خارج می شود و اگر به جهتی به آن شهر برود، حکم مسافر را دارد، مگر قصد ده روز کند و چنانچه اعراض از آن شهر اول نکرده باشد، از وطن بودن خارج نمی شود و هر زمان به آن شهر برود، حکم مسافر را نداشته و باید نمازش را تمام بخواند.
