فائده خمس دارد، صحبت این بود که ارث من یحتسب دلیل استثنائش چیست که خمس ندارد؟ عرض شد: 1ـ قاعده لو کان لبان. 2ـ خود صحیحة علی بن مهزیار در صحیحه که در وسائل، کتاب خمس، ابواب ما یجب فیه الخمس، باب 8 ح 5 بود و مکرر گذشت، در آن صحیحة اینطور بود که خمس تقیید شده بود به میراث لا یحتسب حضرت فرمودند چه چیزی خمس دارد که یکی‌اش و المیراث الذي  لا یحتسب من غیر أب و لا ابن، میراث کسیکه حساب نمی‌شده که به شخص برسد خمس دارد، الذي  لا یحتسب وصف است، وصف همانطور که در بسیاری وارد شده مشهور این است که وصف مفهوم ندارد اما کدام وصف مفهوم ندارد، وصف بما هو وصف مفهوم ندارد. اما اگر وصف در مقام تجدید ظهور در مفهوم دارد. برای دفع توهم چند تا ذکر می‌کنم. مرحوم شیخ انصاری در کتاب نکاح ص 473 یک جلدی در مسأله‌ای فرموده‌اند: و وجه اعتبار مفهوم الوصف انه في مقام التحدید، اگر وصف در مقام تحدید بود مفهوم دارد. در کتاب زکات شیخ انصاری ص 264 در یک مسأله‌ای استدلال می‌کنند به روایتی که استدلال مبتنی بر مفهوم وصف است. فرموده‌اند: لورود الوصف في مقام التحدید المناسب لان یکون جامعاً مانعاً یعنی دال علی المنطوق و المفهوم. محقق نائینی در حاشیه مکاسب که تقریر ایشان است و قلم مرحوم آملی در تجارة عن تراض، فرموده‌اند: تجارة عن تراض دلالت می‌کند بر اینکه اگر تجارت عن تراض نبود باطل است. بعد بیان این می‌کنند که عن تراض وصف تجارت است و وصف که مفهوم ندارد چطور اینجا مفهوم دار شد، فرموده‌اند: ورود الوصف في مقام التحدید، آن تجارتی صحیح است که از روی رضایت باشد و در مقام حد تجارت حلال است. چون در مقام حد است این مقام موجب می‌شود که عن تراض مفهوم پیدا کند، یعنی تجارة عن تراض دو ظهور دارد. یکی منطوق و دیگری مفهوم. یکی می‌گوید تجارة عن تراض صحیح است و دیگری می‌گوید تجارة لا عن تراض باطل است. ج 2 ص 33، تقریرات میرزای نائینی در بیع. ورود الوصف في مقام التحدید حیث انه یدل علی الانتفاع المحدود عند انتفاعه (وصف) یکون مفهومه حجة ولو لم تکن الوصف مفهوم في غیر مورد التحدید و علی هذا فتدل الآیة علی الانحصار (از وصف حصر استفاده می‌شود. چرا؟ چون در مقام تحدید است) اجل بالتجارة المقترنه بالتراضي. وقتی که انحصار پیدا کرد آنوقت تجارة غیر مقترنة بالتراضی حل ندارد و حلال نیست. این کبرای مسأله و شواهدی برای اینکه بنای فقه و اصول بر این است که وصف اگر در مقام تحدید بود این وصف مفهوم پیدا می‌کند. لهذا در همین روایت صحیحه علی بن مهزیار اینطور داشت که خمس ندارد المیراث الذي  لا یحتسب، این در مقام تحدید است و ظهور دارد که امام u در مقام بیان حد و مرز ارثی که خمس دارد هستند آنوقت در این مقام الذي  لا یحتسب ظهور دارد در اینکه ارثی که خمس دارد منحصر است در لا یحتسب و اگر منحصر شد در لا یحتسب، ارث یحتسب خمس ندارد.

فهرست

 

جلسه 180. 5

جلسه 181. 12

جلسه 182. 20

جلسه 183. 28

جلسه 184. 35

جلسه 185. 42

جلسه 186. 51

جلسه 187. 61

جلسه 188. 69

جلسه 189. 76

جلسه 190. 86

جلسه 191. 93

جلسه 192. 101

جلسه 193. 109

جلسه 194. 114

جلسه 195. 120

جلسه 196. 127

جلسه 197. 134

جلسه 198. 141

جلسه 199. 149

جلسه 200. 157

جلسه 201. 168

جلسه 202. 179

جلسه 203. 188

جلسه 204. 198

جلسه 205. 205

جلسه 206. 213

جلسه 207. 220

جلسه 208. 229

جلسه 209. 236

جلسه 210. 245

جلسه 211. 252

جلسه 212. 258

جلسه 213. 264

جلسه 214. 274

جلسه 215. 281

جلسه 216. 286

جلسه 217. 292

جلسه 218. 300

جلسه 219. 308

جلسه 220. 315

جلسه 221. 322

جلسه 222. 330

جلسه 223. 338

جلسه 224. 347

جلسه 225. 353

جلسه 226. 360

جلسه 227. 367

جلسه 228. 376

جلسه 229. 385

جلسه 230. 393

فهرست.. 401